127. Dadağı Oymağı:
Ahmet Fakih oymağının bir bölümünü teşkil eden Dadağı oymağı 1543’te Çukurviran’da 31 hane, Boyalı’da 10 hane, Kemer mezraında 8 hane olarak bulunuyorlardı. Dadağı oymağı bugün Kocasinan ilçesine bağlı bir köy olup aynı adla varlığını sürdürmektedir. Kemer köyü de yine aynı bölgededir. 1584 yılında Çokviran ve Kemer mezralarında 72 hane nüfusa sahipti.
128. Dadlı (Tatlı-Tatılı) Oymağı:
1764 yılında 200 çadır kadar olan topluluk, yazı Kayseri’de, kışı ise Urfa Beylerbeyliği topraklarında geçiriyordu. Oğuz Türklerinin Beydili boyuna mensup oldukları bilinen Tatılı oymağı daha sonraki tarihlerde Sarıoğlan ilçesine bağlı Tatılı köyünü kurmuşlardır. 1563 tarihli Maraş Tahrir Defteri Tatulu oymağını Yörük taifesinden ve 48 nefer olarak Hınzırı nahiyesinde göstermiştir. 16. Yy’da Tarsus Türkmenleri olarak anılan Varsaklar arasında Kutlu Hanlı taifesine bağlı Dadalı adında bir oba bulunmaktadır. Bu oba 1543 tarihinde teşekkül etmiştir. 1543’te 13 hane, 1572’de yine 13 hane nüfusa sahipti. Bugün Tarsus’ta Dadalı adlı bir köy vardır ve halkı köye sonradan iskan olan aşiretlerdendir. Varsakların, bir çok boyun birleşmesinden oluşan bir topluluk olduğunu biliyoruz. Bolu’nun Akçakoca ilçesinde de Dadalı adlı bir köy var. Dadalı obası belgelere göre Adana, Halep, Rakka ve Urfa’da yerleşmiş gözüküyor.
129. Danişmendli Türkmenleri:
Danişmentli büyük bir Oğuz boylar birliğinin adıdır. Danişmentli toplulukları arasında hemen hemen bütün Oğuz boyları vardır. Kayseri yöresinde de Selçuklularla birlikte büyük bir Danişmentli topluluğunun yerleşime geçtiği biliniyor. Danişmentli yönetici sülalesine ait birçok mezar (Türbe-Kümbet) Kayseri’de bulunmaktadır. M.1500’de de Kayseri’de Köse Danişment isimli bir mahalle bulunuyordu. 16. yüzyılın ikinci yarısında Doğu Anadolu’da yaşayan ve Bozulus aşiretine bağlı büyük bir Danişmentli topluluğu daha Kayseri ve civarında görüldü. 1584 yılında 119 bölük ve oymaktan oluşan Danişmentlü Türkmenleri 4942 neferdi ,ki bu yaklaşık 20 bin kişi demektir, Kayseri civarında kışlayıp kışın Arap vilayetlerine iniyorlardı. Maraş Tahrir Defterinde 1563 yılında Koramaz nahiyesi yanındaki Sarı Çiçek yaylasında Danişmendlü Türkmenlerinin yaylaya çıktıkları ifade edilmektedir. H.989’de Danişmendli Türkmenlerinin Van muhafazasına giderken Likavanik oymağı ile birlikte yaklaşık beş yüz atlı ile Zamantı’da bulunan Avşar oymaklarına zarar verdikleri, altı neferi öldürdükleri, birçoğunu yaraladıkları görülmüştür. Danişmendlilerin ve Lekvaniklerin Kethüdaları (boy beyleri) Zekeriya ve Hüdaverdi’nin adları zikredilirken, bunlardan şikayetçi olan Avşar Kethüdaları olarak da Recep, Bahri ve Küçük Minnet’in isimleri geçmektedir.
130. Danyal Oymağı:
Kustere Yörüklerinden (Tomarza) olan oymak 1584 yılında Cevni kışlağında 62 hane nüfusa sahipti.
131. Deliler Oymağı:
Avşar boyuna mensubiyeti bilinen Deliler oymağı 18. yüzyılda yörede görülmüş ve Pınarbaşı ilçesinin İğdeli, Kızıldere, Emeğil, Bahçecik, Gürleğen, Tahtalı, Kılıçkaya ve Onguncular köylerine iskan edilmişlerdir. 16. yüzyılda aynı adla görülen Deliler oymağı ise Develi Ovasında meskundu. 16. Yy başlarında Osmanlı egemenliğinde bulunan Köpekliler, Halep bölgesindeydi ve 15 obaya ayrılmıştı ki birisi Deliler obasıdır. Hala Halep’te varlığını koruyan Deliler’in önemli kısmı Anadolu’da yayılmıştır. Nitekim 16. Yy’da Karaman’da sakin Atçeken oymakları arasında Turgut kazası Türkmenlerinden Deliler cemaati bulunmaktadır. 1645-6 tarihinde Deliler obasının bir kısmı Antep’e yerleşmiştir. 1699’da Rakka’ya iskanları emredildiği halde gitmeyip Develi’de yaşayan Delili, Güngördü ve Kırıntılı cemaatleri, Niğde, Bor, Ürgüp, Ulukışla, Anduğu, Ereğli kazalarında harman vakti yağma yapıp adam öldürüyorlardı. Bölge yöneticilerinin istekleri üzerine Maraş beylerbeyi Rişvanoğlu Halil’e gönderilen emirle 1702’de, cemaatlerin Kıbrıs’a sürgüne gönderilmeleri isteniyordu. Kayseri’deki Zamantı bölgesinden getirilen Deliler Avşarı, Herikli ve Kütüklü ile beraber 1728 yılında Nevşehir merkezde yerleştirilmek istendi. Önce kaçtılarsa da şehirde 29 hane olarak yerleştirildi. Günümüzde Kayseri’nin Pınarbaşı ilçesine bağlı İğdeli, Kızıldere, Emeğil, Bahçecik, Gürleyen, Tahtalı, Kılıçkışla ve Köşkerli köylerinde yaşamaktadırlar. Ayrıca Malatya’nın Hekimhan İlçesinin Delihıdır ve Delibaba köyleri (yakındaki Basak köyünde de az varlar) ile Giresun’un Kelkit ilçesi Deliler köyü de bu obadandır. Osmanlı belgelerinde bu obanın yerleştiği sahalar şunlardır. Abri – Gelibolu, Adana, Akkerman ve Kili, Aksaray, Anamur, Ankara, Arapsun, Aydın, Boz-Ulus – Konya, Danişment – Afyon, Ermenek, Günyüzü- Kırşehir, Hacıbektaş, Halep, İzmir, Karaman, Karıtaş, Kayseri, Kelkit, Kete, Kıreli – Beyşehir, Kırşehir, Kütahya, Maraş, Mihalıç, Nevşehir Kazası, Niğde, Rakka, Rumkale, Tercan.
132. Deli Mehmetlü Oymağı: 1563 yılında Pınarbaşı nahiyesinin Lülü Aba köyünde 4 nefer olarak kaydedilmişler.
133. Demircili Oymağı:
İslamlı Yörüklerinden olan Demircili oymağı İslamlıda Akin kışlağında meskun idi. Künbet ve İğdecik mezraları arzında kalan oymak 1584 yılında 44 hane idi. 1570 yılında Koramaz nahiyesinde bu oymağa bağlı 49 hane kaydedilmiştir. Demircili oymağı 1563 yılında Zamantı Nahiyesinde Kalecik Kaya oturuyorlar ve Ali Kayası mezraı, Karaca Viran mezraı ve Bulgar Oğlu Çiftliğinde ziraat ediyorlardı. 32 nefer nüfusları vardı. Maraş Tahrir Defterine göre, Demircili oymağı 1563 yılında Hınzırı nahiyesinde büyük bir alana yayılmıştı. Bu nahiyedeki Kaynak Pınar köyünde 129 nefer, Sarım Beg (diğer adı Ebülhayr kışlağı) köyünde 27 nefer nüfusları vardı. Tersakan, Beşpınar, Boğaz Viranı, Kara Pınar, Kapuluca, Acem Viranı ve Hatice Ana mezralarında ziraat yapıyorlardı. Demircililerin en önemli obalarından biri Sarım Beg obası idi. Yozgat il merkezine bağlı Sarım Bey köyü Demircililerin bu obasının adını taşımaktadır.
134. Demürhanlu Oymağı:
İslamlu Yörüklerinden olan oymak, 1584 yılında Ağca İn Kışlağında 56 hane nüfusa sahipti.
135. Derecikli Oymağı:
1500 tarihinde Yahyalı Yörükleri arasındadır ve 37 hane nüfusları vardır.
136. Dereli Oymağı:
Yahyalı Yörüklerinden olan oymak 1500 yılında 26 hane nüfusa sahipti.
137. Derenci Oymağı:
İslamlu Yörüklerinden olan topluluk 1570 yılında 61 hane olarak Koramaz nahiyesine (Bünyan yöresi) kaydedilmiştir.
138. Der-Paçalı Oymağı:
Bu oymak Malya Nahiyesinde (Tomarza) Ağcain, Oymaağaç ve Karakaya mezralarında oturmaktaydı. Bugün Kocasinan ilçesine bağlı Akin ve Oymaağaç köyleri vardır.
139. Derzi Oymağı:
1500 tarihinde Yahyalı Yörükleri arasındadır ve 20 hane nüfusları vardı.
140. Derzi Demirhanlu Oymağı:
Irmak Kenarı nahiyesi Yörüklerinden olan oymak, 1570 yılında 7 hane nüfusa sahiptir.
141. Derzi Turhanlu Oymağı:
Kustere Yörüklerinden (Tomarza) olan oymak, 1584 yılında Avşar kışlağında 7 hane nüfusa sahipti.
142. Dervişan Oymağı:
Karataş Yörüklerinden olan Dervişan Oymağı, Karataş (İncesu) nahiyesinde Gömezoğlu, Karakilise ve Arapgir kışlağında meskundu. Kaman Zaviyesi dervişlerinden oldukları için bu adı almışlardır. 1500 yılında Arapgir kışlağında 25 nefer nüfusları vardı. 1522’de 5 nefer, 1543’te 57 hane nüfusları vardır. Karataş nahiyesindeki Karakilise mezraında bulunuyorlardı. 1570 yılında oymağın nüfusu 5 haneye düşmüştür.Aynı bölgede Omuzu Güçlü oymağına bağlı bir başka Dervişan oymağı daha vardı. Onların nüfusu da 7 hane idi.
143. Deve Abdal Oymağı:
1563 yılında Pınarbaşı nahiyesinin Gümüşgün köyünde 17 nefer olarak bulunuyorlardı.
144. Develi Oymakları:
Osmanlı döneminin başlarında Ürgüp’e bağlı bir nahiye merkezi olarak gözüken Develi, 1502 yılında Karahisar-ı Develi adıyla bir kazanın kurulmasıyla buraya bağlanmıştır. 1584 yılında Niğde Sancağına bağlı bir kaza merkezi olarak gösterilmiştir.1502 yılında Karaman mufassal defterinde “zeamet” olarak gösterilmiştir ki karşılığı nahiye demektir. 1502 yılında 24 köy ve 26 mezra olarak gösterilen nahiyenin Sindelhöyük, Ebce, Zile, İkipınar, Şeyh Çoban ve Erik Ağacı isimli köyleri nüfus yönünden oldukça kalabalıktır.1502 yılında Develi, iki mahalle olarak kaydedilmiştir. Bu mahallelerden Karabey Mescidi Mahallesi 49 hane, Aylugem Mahallesi ise 36 hane idi. Ayrıca kasabada “Yerer” adı verilen bir zaviye vardı. 1518 yılında ise nüfus yönünden bir azalmanın yaşandığı ve hane sayısının 77’ye düştüğü görülmektedir. 1502 tarihinde Develi’de 21 köy mevcuttur. Bunlardan Kafir Everek ve Zile köylerinde gayrimüslimler ikamet ederken, Fenese ve Müslüman Everek köylerinde halk karışık olarak yaşamaktadır. Diğer köylerde ise sadece Müslüman nüfus tespit edilmiştir. Develi’de nüfus hareketleri bu tarihlerde ilginç gelişmeler gösterir. Mesela, 1502 tarihinde Mardüzi köyü varken 1518 tarihinde bu köyün kayıtları yer almaz. Yine bu tarihler arasında bazı köylerin hane sayıları Develi’den daha yüksektir. Develi’de 1518’de 150 nefer, 77 avarız hane varken, 139 nefer, 91 avarız hanelik İlipınar, 58 avarız hanelik Zile, 179 nefer ve 110 avarız hanelik Erik Ağacı, 185 nefer ve 72 avarız hanelik Sidelhöyük önemli bir nüfus bulundurmaktadır.Türkmen topluluklarının yerleşik hayata geçmesiyle birlikte Müslüman nüfus büyük bir artış göstermiş ve 1.197 nefer ve 668 avarız haneye çıkarken, gayrimüslim nüfusta büyük azalmalar görülmüş, nüfusları 135 nefer ve 115 avarız haneye düşmüştür. 16. ve 18. yüzyılda Develi’de görülen Oğuz-Türkmen oymakları şunlardır:
DEVELİ’DE YÖRÜK-TÜRKMEN OYMAKLARI
1. Ağalar Oymağı 2. Ağarlı Oymağı 3. Akbaş Oymağı 4. Atçeken Ulusu 5. Avşar Hacı Mustafa Oğulları 6. Ayvaz Hacılı Oymağı 7. Bahrili Avşar Oymağı 8. Bayat Oymağı 9. Beğdili Oymağı 10. Benderbeği Oymağı 11. Bereketli Oymağı 12. Boynu İnceli Oymağı 13. Bulgarlı Oymağı 14. Cemalli Oymağı 15. Civanşir Türkmenleri 16. Cuşlu Oymağı 17. Çarıklı Oymağı 18. Çolaklar/ Çomaklar Oymağı 19. Deliler Oymağı 20. Develi Oymağı 21. Dölek Oymağı 22. Erik Ağacı Oymağı 23. Eriklitaş Oymağı 24. Esenli /Esinli / Eşinli Oymağı 25. Evlad-ı Şah Melik Oymağı 26. Güngördü Oymağı 27. Hacı İvazlı Oymağı 28. Hacılar Oymağı 29. Hamza Kethüda Oymağı 30. Hasırcı Oymağı 31. Hocabeğli Oymağı 32. Hüseyinli Oymağı 33. İlaldı Oymağı 34. İmamkulu Oymağı 35. İvaz Hacılı Oymağı 36. Kabaklı Oymağı 37. Karaevli Oymağı 38. Karnık / Karnıklı Oymağı 39. Kartal Uşağı Oymağı 40. Kartinli / Kartınlı Oymağı 41. Kaşıkçılar Oymağı 42. Kayı Oymakları 43. Kazıklı Oymağı 44. Ketişoğlu Oymağı 45. Kıfoğlu / Kıfıoğlu Oymağı 46. Kırıntılı Oymağı 47. Kızık Oymağı 48. Kızıl Koyunlu Oymağı 49. Kozanlı /Kozanoğlu Oymağı 50. Köseoğlu Oymağı 51. Kuşçu Ceridi Oymağı 52. Lek / Lekvanik Oymağı 53. Musacalı / Musa Hacılı Oymağı 54. Oturak Kızıklı Oymağı 55. Pehlivanlı Oymağı 56. Piroğlu / Pirioğlu Oymağı 57. Recepli Oymağı 58. Salır Oymağı 59. Sarıcalı Oymağı 60. Sarısindili Oymağı 61. Selvi Oymağı 62. Sendiremeke Oymağı 63. Sindel Oymağı 64. Soysallı Oymağı 65. Süleymanlı oymağı 66. Şeyhli (Sülü Bey) Obası 67. Tabanlı Obası 68. Taylı Obası 69. Yahyalı / Yahyalı Bölüğü Oymağı 70. Yıva Oymağı 71. Yörük Oymağı 72. Yüzde / Yüzdepare Oymağı
145. Dikilitaş Oymağı:
Irmak Kenarı Nahiyesinde (Felahiye- Özvatan – Sarıoğlan) yöresinde bulunan bir Türkmen topluluğudur. Kayseri Sancağı Yörükleri arasında ise Diklitaş köyünde 1484 yılında 11 hane olarak bulunuyorlardı. Dikilü adını taşıyan bir başka oymak ise Ilısu köyünde 3 hane nüfusa sahipti. Bugün Pınarbaşı ilçesinin Dikilitaş isimli bir köyü mevcuttur.
146. Dinlü Oymağı:
1563 yılında Pınarbaşı nahiyesinin Koğalu Öz köyünde 48 nefer olarak bulunuyorlardı.
147. Dıraçlı / Dıracalu Oymağı:
Malya Nahiyesinde (Tomarza) bulunan bir Türkmen topluluğudur. 1500 yılında Oymaağaç köyünde 50 hane nüfusları vardı. 1570 ise 45 hane nüfusları bulunuyordu. 1584 yılında ise Ağca İn, Oymaağaç ve Karakaya mezralarında 96 hane nüfusları vardı.
148. Dodurga (Dodurlu) Oymağı:
Oğuzların boy adını taşıyan bu oymak, Recepli Avşarlarına bağlı olarak gösterilmiştir. Kayseri’de de Dodur adını taşıyan bir mahalle bulunmakta idi. Eruh, Rakka, Karaman, Kırşehir, Kulb, Kadirli, Sis, Zamantı, Kayseri ve Kars-ı Maraş bölgelerinde yayılmışlardır. Maraş’ın Elbistan ilçesi Geçit köyü bu obadandır.
149. Dostlu Oymağı:
Köstere Yörüklerinden olan oymak, Çapaklı ve Pirçeli’de oturmakta idi. (Tomarza yöresi) 1520 yılında Çapaklu’da 45 hane nüfusları vardı.
150. Döğer Boyu Oymakları:
Oğuzların Döğer boyuna mensup bir oymak bugün Kocasinan ilçesinin Himmetdede bucağına bağlı bir köydür ve Döğer adını taşımaktadır. 16. yüzyılda İslamlı nahiyesinde bağlı Döğer isimli bir ekinlik vardı. (Felahiye-Özvatan-Sarıoğlan) Diğer bir oymak da Döğerli adını taşımaktadır ve Bozatlı obalarından biridir. Tomarza yöresinde görülen bu oymak, Kulu köyü ile Batlusun ( ya da Katlusun) mezraında oturuyordu. Döğerlü adını taşıyan bu oymağın 1522’de 26 hane, 1543’te 32 hane nüfusu vardı.
151. Dölek Oymağı:
Yörük topluluklarından ve Dölek aşiretine bağlı oymaklar 18. yüzyılda Kazıklı aşireti mensupları ile birlikte Develi yöresinde ve Kozan dağı çevresinde görüldüler. Asıl yerleri Adana sancağı ve Sarıçam kazası olmasına rağmen bu yöreden Develi bölgesindeki yaylalara gelip bir kısım taşkınlıklara sebebiyet verdiler ve iskan edilmeleri için uzun bir uğraş verilmiştir.
152. Dulkadirli Türkmenleri:
Genellikle Bayat ve Bayındır boyuna mensup olan Dulkadirli Türkmenleri Kayseri yöresinde sıkça görülen topluluklardandır. Kahramanmaraş üzerinden Kayseri’ye geçen bu topluluğa mensup obalar şöyle sıralanabilir: Ağcakoyunlu Oymağı Ağcalu Oymağı Alçı Oymağı Avcılı Oymağı Aşağı Marason Oymağı Bektaş Oymağı Firuz Kethüda Oymağı Göksulu Oymağı Hacıpaşalı Oymağı Harmandalı Oymağı Karasökmen Oymağı Kevni Oymağı Kılıç Oymağı Kösehacılı Oymağı Kustere Yörükleri Persekler Şam Bayatı Oymağı Şeyhli Oymağı Türkmen Sülüklü
153. Duluğu Yumru / Tuluğu Yumru Oymağı:
Zamantı Yöresi Yörüklerinden gösterilen oba, 1563 yılında Pınarbaşı nahiyesinde Sami köyünde (köyün diğer adı Duluğu Yumru) 48 nefer, Sami Ören köyünde 32 nefer ve Berik (Pertek?) köyünde 21 nefer olarak bulunuyordu.
154. Dumanlı (Dumanlı Şeyhler) Oymağı:
Boynu İnceli Türkmenlerinden olan bu oymak Yeşilhisar ilçesinde ikamet etmektedir.
155. Dündar/ Dündarlu Oymağı:
Ramazan ulusuna tabi olan Türkmen topluluğu, Irmak Kenarı nahiyesinde (Felahiye, Özvatan ve Sarıoğlan yöresi) gösterilmiştir. Oğuzların Eymir boyuna mensupturlar. Dündarlı isimli bir oba ise 1500 yılında sadece 2 hane nüfusa sahipti. Bugün Yahyalı ilçesinin batısında Niğde iline bağlı Dündarlı isimli bir köy bulunmaktadır.
Yorumlar