Habilli oymağı:
Beylikli Avşarlarının bir kolunu oluşturan oba, Dulkadirli Türkmenlerindendi ve 1526 yılında 12 hane nüfusları Zamantı bölgesinde bulunuyordu.[1]
Hacabanlı (Hacavanlı) Oymağı:
Kayseri’de meskun olan topluluk kayıtta Kürt Türkmeni olarak adlandırılmış.[2]
Hacıbayramlı Oymağı:
Diğer adı İnce olan oymağın Kayseri’de Kocasinan ilçesine bağlı Himmetdede bucağına bağlı Bayramhacı köyünde oturdukları anlaşılıyor. Bu oymak Oğuzların Eymir boyuna mensuptur. Bu oymağın 1584 yılında Hacı Bayram Kadı adıyla görülen bir bölüğü İslamlu Yörükleri arasındadır ve Ağca İn ve İnce mezralarında 66 hane olarak oturuyorlardı.3]
Hacılar Oymağı:
Kayseri’de oldukça geniş bir alana yayılan birden çok Hacılar oymağı vardır. Bunlardan birisi 1411-1500 yılları arasında Adana üzerinden Kayseri’ye gelen Kayı boyuna mensubiyetini bildiğimiz, Kayseri’nin Hacılar ilçesine adını veren oymaktır.[4] Erciyes dağına uzun zaman yaylaya gelen bu Türkmen topluluğunun içerisinde Kızılkoyunlu, Akbaş ve Lek gibi oymaklar da bulunuyordu. 1691-1696 yılları arasında Erciyes dağının eteklerine yerleştikleri görülüyor.[5] Diğer bir Hacılar ise Erciyes dağının diğer istikametine geçerek Develi’de Harmancık mevkiine yerleşmiş. Bir üçüncü Hacılar oymağı da 16. yüzyılda Yahyalı kışlağında görülmüştür. Bu oymak Yahyalı kışlağında Eğercik( ya da İğdecik) mezraına yerleşmiş. 1584 yılında bu mezrada 22 hane nüfusları bulunuyordu. 1570 yılında Hacılar oymağından 37 hane Koramaz nahiyesinde görülmektedir. (Bünyan yöresi) 1584 yılında Hacılar isimli bir oymak İslamlu Yörükleri arasındadır ve Elecik / Aleçik mezraında 35 hanedirler. Yine 1584 yılında İncesu yöresinde gördüğümüz Karataşlı Yörüklerinden Hacılar obası ise Kızılviran’da 69 hane idiler.[6] Zamantı bölgesinde 1563 yılında Hacılar adını taşıyan bir oba ise 6 neferden oluşuyor ve Bahçeçik köyünde oturuyordu.[7]
Hacıbağı (Hacıbaki) Oymağı:
Kayseri’de yerleşik bir Yörük topluluğudur.[8]
Hacı Kuluoğlu Oymağı:
Yahyalı Yörüklerinden olan oymak 1484 yılında Yahyalı kışlağında İğdecik mezraında meskundu. [9]
Hacılı Oymağı:
Karataşlı Yörüklerinden olan oymak 1584 yılında İvaz kışlağında 74 hane idi.[10]
Hacıpaşa (Hacıpaşalı) Oymağı:
Bu oymak Kustere Yörüklerine bağlı gösterilmiştir. Bu oymağın eski adı Keprin olan Tomarza ilçesinin Toklar bucağına bağlı Köprüköy’de oturdukları anlaşılıyor. 1500 yılında Keprin’de 15 hane nüfusa sahipti. Yine bugün Tomarza ilçesinde Hacıpaşa adını taşıyan bir köy bulunmaktadır. Hacı Paşalu oymağının 1584 yılında Gizin köyünde oturduğu ve 45 hane nüfusa sahip olduğu görülüyor.[11] 1563 yılında Pınarbaşı nahiyesi Karakısık köyünde 6 nefer olarak bulunuyorlardı. Boynu Yoğun mezraında da ziraat yapıyorlardı.[12]
Hacı Yaycı Oymağı:
Kayseri’de yerleşik bir Yörük topluluğudur.[13]
Hacı Yunus Oymağı:
Bu Yörük oymağı Irmak Kenarı Nahiyesinde Obruk mezraında meskundu. Obruk, bugün Kocasinan ilçesine bağlı bir köydür. 1584 yılı kayıtlarında Hacı Yunus Oymağı Obruk köyünde 20 hane olarak gösterilmiştir. [14]
Hacı İvazlı Oymağı:
Avşar boyuna mensup olan Hacı İvazlı oymağı 16. yüzyıl kayıtlarında İvaz Hacılı adıyla da geçiyor. Karataş (İncesu) nahiyesine bağlı Yortan Bükü Kışlağı ve Gelbalas mezralarında meskun gösteriliyor. M.1500’de ise Kayseri şehir merkezinde Hacı İvaz Mahallesi kayıtlarda yer alıyor ki, bunların bir bölümü de Kayseri şehir merkezine yerleşmişlerdir. 1500’de 40 hanedirler. 1518’de 47 hane, 1522’de 49 hane, 1543’te 68 hane (ayrıca 16 nefer de şehirde), 1584’te Yortan köyünde 34 hane, şehirde ise 8 hane nüfusları vardı.[15] Hacı İvaz adının Avşar topluluklarında önemli bir isim olduğu anlaşılıyor.1687 yılında Avusturya seferine katılan Hacı İvaz oğlu Dokuz İbrahim Bey ile yine Hacı İvaz oğlu Abaza Bey bu kabileden olmalılar. Hacı İvaz adı Receplü Avşar oymağının beyi Kara Recep Bey’in ilk hanımından (Sarı Hatun) olan ilk erkek çocuğu Halil İbrahim Bey’in adı imiş. Yani Avusturya seferine katılıp da dönmeyen yukarıdaki iki boy beyi, Kara Recep Bey’in torunlarıdırlar.[16] Bu cemaatin adı, Hacı Ayvaz (Ayvadoğlu), İvaz (Ayvad) Hacılı, Ayvadlı (İvazlı) şeklinde de geçer. Kayseri’de Karataş (İncesu) Yörüklerinden olan Mehmet veled-i Ramazan’a tabi İvaz Hacılı cemaati, 1500’de 40 hane, 1518’de 47 hane, 1522’de 49 hane, 1543’te 60 hane ve 1584’te 34 hane idi. Cemaatin bazı neferlerinin Kayseri şehir merkezine yerleştikleri anlaşılıyor ki Hacı İvaz mahallesini bunlar kurmuştur.[17] § Kayseri’de bulunan ve Hacı İvaz cemaatinden olduğu anlaşılan Ali Bölüğü adlı oba da Karataş (İncesu) Yörüklerindendir. 1500 yılında bölgeye yeni gelmiş olan cemaatin 1584’te 67 hane nüfusu vardı. İvaz Hacılı’dan olan Gözübağlı obası ise 1483’ten itibaren Kayseri’de gözüküyor. 1518’de 12 hane, 1522’de 13 hane, 1543’te 13 hane nüfusa sahipti.[18] Boz-Ulus Türkmenleri arasında da bir İvaz cemaati bulunmaktadır. Bunların Ak-Koyunlu emirlerinden Hacı İvaz’dan geldiği düşünülüyor.[19] Şunu söyleyelim, Afşar obaları ile Ak-Koyunlu yöneticileri arasında isim benzerlikleri oldukça dikkat çekicidir (Tur Ali Bey – Tur Ali Hacılı Avşarı, Kutlu Bey – Kutbeyli / Kutlubey Avşarı gibi). Biz Avşarların önemli ölçüde Ak-Koyunlulara destek verdiğini biliyoruz. Böyle bir bağ kurulabilir. İvazlılara ilk kez, Ak-Koyunlular ile Kara-Koyunlular arasındaki bir savaşta rastlıyoruz.[20] Boz-Ulus içinde 1540 tarihinde 134 hane ve 18 mücerret nüfusa sahip olan İvaz cemaatinin adına bir daha rastlanılmıyor. Bunların Dulkadır Türkmenleri arasında bulunan İvaz cemaatini oluşturdukları veya onlara katıldıkları tahmin olunabilir.[21] İvaz cemaatinin bazı kolları ise Tarsus yöresindeki Varsaklar arasına karışmış olmalıdır. Çünkü bu bölgede 1536 yılında Ereğli’den gelip Ulaş nahiyesine yerleşen 17 hane nüfuslu bir İvazlı cemaatinden bahsediliyor. İvazlılar 1543 ve 1572 tahrirlerinde ise Ereğli kazasında bulunuyordu.§ 1690 yılındaki Avusturya Seferine katılan Afşar beylerinden Hacı İvaz-Oğlu Dokuz İbrahim Bey ile Hacı İvaz-Oğlu Abaza Bey’in adları geçiyor. [22] Bunlardan İbrahim Beyin soyu günümüzde İbrahim Beyli Avşarı olarak yaşıyor. Hacı İvazlı Avşarı’nın, adı geçen bu Hacı İvaz’dan geldiğini biliyoruz.[23]Devlet tarafından 1691-92 yılında Rakka’ya iskanları emredilince, ot bitmeyen ve şartları oldukça kötü olan bu yere gitmek istemeyen ve Membiç’te yerleşmek isteyen Hacı İvaz Oğulları, Membiç’e iskana izin çıkmasına rağmen devlete karşı gelip iskana uymadılar. Azez, Antep ve Halep civarında eşkıyalık yapıp 4-5 köyü de talan ettiler. Bunun üzerine devlet, İlbeyli, Koyunoğlu İbrahim ve Çobanoğlu vs.. cemaatlerinden de yardım alıp harekete geçince aman dileyip 1697 yılında Rakka’ya iskanı kabul ettiler.[24] Kayseri’nin Develi ilçesi Ayvazhacı köyü bu obadandır. Ayrıca, Adana, Antakya, Birecik, Boz-Ok, Edirne, Gavurdağı, Halep, Kars-ı Maraş, Kayseri, Kete, Kırk Kilise – Özi, Küçük Salmanlı, Manavgat, Maraş, Rakka, Sarıçam ve Yeni-İl’de de yerleşmişlerdir.[25] Hacı İbrahim Oymağı: Adını boy beyleri Hacı İbrahim v. Seydi Hacı’dan alan oymak, İslamlu Yörüklerindendir. 40 nefer olarak Ağca İn, Çokgöz ve Koz İn’de bulunuyorlardı.[26]
Hadırlı (Hıdırlı / Hazırlı/ Hızırlı) Oymağı:
Rişvan aşiretine mensup olan oba, Kürt Yörüğü olarak isimlendirilmiştir. Beydili boyuna mensup olan oymak Develikarahisar’da (Yeşilhisar’da) meskundur.[27]
Halaçlı / Hallaçlı Oymağı:
Türk topluluklarından Kalaçların adını taşıyan oymak Yeşilhisar’a yerleşen Yörük topluluğu olarak adı geçmektedir. Yahyalı kışlağında Halaçlu adını taşıyan bir oymak vardı. 1500 yılında bu oymak Saraycık, Karaçayır ve Çab mezralarında görüldü. O tarihte 44 hane idiler. 1522’de 25 hane nüfusu vardı, iki kişi de Ürgüp’e göçmüştü. 1584 yılında Keklicek köyünde 14 hane nüfusları bulunuyordu ve Sazlık zeminini tasarruf ediyorlardı. Aynı zamanda Kayseri’de bir mahallenin adının da bu oymaktan geldiği biliniyor. 1570 yılında Hallaçlı oymağının bir bölümünün Koramaz nahiyesinde görüldüğü kayıtlıdır. (Bünyan yöresi) 1584 yılında Karataşlı Yörükleri (İncesu) arasında gördüğümüz Halaçlu obası ise Viranşehir ve Güllücek mezralarında 110 hane nüfusa sahipti. [28]
Halil Paşa-lı (Oğlu) :
Kayseri’nin Tomarza ilçesi Güzelce, Melikviran ve Aliağalar köylerinde oturan Afşar obası. Bu obadan bazı bölükler Teke bölgesinde Kaşaklı’da iskan olmuştur.[29] Halloğlu (Haliloğlu) Oymağı: Avşar boyuna mensup Türkmen topluluğu, Pınarbaşı ilçesinin Karamanlı, Kadılı, Kızılören, Demirci, Hasırcı, Akpınar ve Kömarmut köylerinde meskundur.[30] 1690 yılındaki Avusturya Seferine Afşarlar, Recep-Oğlu Halil Bey önderliğinde 200 atlı ile katılmışlardı.[31] Halil Bey, 1691 yılında ise Sis Sancak beyi idi.[32] Bu obanın Halil Beyin soyundan geldiğini anlıyoruz. Kayseri merkez Kızık köyünde de bir miktar Haliloğlu var. Türkay, bu obanın yerleşme yerlerini şu şekilde veriyor. İç-El, Alanya, Manavgat, Karahisar-ı Nallı – Hüdavendigar, Maraş, Dulkadır ve Halep.[33]
Halilpaşaoğlu Oymağı:
Tomarza’nın Güzelce, Melikviran ve Canlılı köylerinde meskun bir Türkmen topluluğudur.[34]
Hamırkesen Oymağı:
16. yüzyıl kayıtlarında Yahyalı’da Yahyalı Oymağına tabi olan Türkmen topluluğu Yarımca ve İncirlik ( ya da İncircik) mezralarında meskundu. Adını Enbiya v.i. Hamırkesen’in babasından alan oymak 1584 yılında 19 hane olarak tespit edilmiştir. 1570 yılında Hamırkesen oymağından 20 hane Koramaz nahiyesindedir. (Bünyan yöresi) Irmak Kenarı nahiyesinde de İncirlik mezraında 37 haneye sahiptiler. [35]
Hamırlu Oymağı:
Malya nahiyesi (Talas-Tomarza bölgesi) Yörüklerinden olan oymak 1570 yılında 14 hane nüfusa sahipti. Yörükan-ı Hamırlu adıyla da geçmektedir. Aynı tarihte Irmak kenarı nahiyesi Yörükleri arasında 99 hane nüfusları vardı. Hamırlı oymağının Malya nahiyesi Yörükleri arasında Dikilitaş’ta 9 hane nüfusları vardı.[36]
Hamza bin Bayram Hacı Oymağı:
Adını Sipahizade Hazma bin Bayram Hacı’dan alan oymak, 1483 yılında 25 hane olarak Ağ Asma Kışlağında bulunuyordu. İslamlu Yörüklerinden olan oymak ayrıca Karasu yakınlarındaki Acı Kuyu mezraını da kullanıyordu.[37]
Hamzalu Oymağı:
1563 yılında Çörmüşek nahiyesinde Taçın köyü yakınlarında İnlice köyünde 13 hane nüfusları vardı.[38]
Harmandalı (Harbendeli/ Karbendeli) Oymağı:
Bozulus aşiretinden olan bu oymağın Kayseri’ye yerleştiği belirtilmiştir.[39] Bu Türkmen obasının tam olarak Kayseri’nin hangi bölgesine yerleştiğini bilemiyoruz. Bu oymağın adını taşıyan hem Danişmentli hem de Dulkadirli oymakları vardır.
Hasayinlü Oymağı:
Adını Mehmed v.i. Hasayın’dan alan oymak, 1584 yılında 65 hane olarak Başpusak köyünde oturuyordu. [40]
Hasenan /Hasenanlı (Hasanlı) Oymağı:
Milli aşiretine bağlı olan oymak Kürt Yörüğü olarak isimlendirilmiştir. Kayseri’nin hangi bölgesine yerleştirildiklerini bilmiyoruz. Lakin 1570 yılında Koramaz nahiyesinde Yahyalı Yörüklerinden olduğu kaydedilen ve Hasan adını taşıyan bir oymak görüldü. Bu oymak Koramaz nahiyesinde 63 hane idi. (Bünyan yöresi) [41] Kocasinan ilçesine bağlı Hasan Alp ve Hasancı isimli köyler bulunmakla ve bu köylerde Türkmenler oturmaktadır. Hasanlı oymağı ile bu köylerin bir ilgisi olup olmadığını bilemiyoruz.
Hasinli Oymağı:
Karataş Yörüklerinden (İncesu) olan oymak, 1570 yılında 110 hane nüfusa sahipti.[42] Havlu (Havlılar) Oymağı: Yeşilhisar’a yerleştirilmiş bir Yörük topluluğudur.[43]
Haydar Kethüda Oymağı:
Kayseri’de yerleşik gösterilen bir Türkmen topluluğudur. Yerleşim yeri bilinmiyor.[44]
Haykallı Oymağı:
Kayseri’de yerleşik gösterilen bir Türkmen topluluğudur.[45] Yerleşim yeri bilinmiyor.
Hazarlar/ Hazarşah Oymağı:
Kayseri’nin Bünyan ilçesinin Hazarşah köyü Hazar Türklerinin adını taşımaktadır. Hazarlar, 7. yüzyılda Roma İmparatorları ile iyi ilişkiler içinde bulunan Hunlara ve eski Bulgar Türklerine yakın, onlarla hısım bir Türk topluluğudur. Doğu Anadolu bölgesinde de bu ismi taşıyan köy adlarına rastlanır. Hazar (Elazığ), Hazarşah (Solhan/Bingöl), Hazeri (Tunceli) Hazar oymağı olarak gösterilen Türkmen obası[46] Bünyan ilçesinde meskun olarak gösterilmiştir. Maraş Tahrir Defterinde Hazarşah oymağı Çörmüşek nahiyesinde ve 103 nefer olarak gösterilmiştir. Bu oymak için Ebü’l-Hüda adıyla da bilinir denmektedir.[47]
Hazinedarlu Oymağı:
1563 yılında Sarız bölgesinde Ağcaviran, Kızılcapınar, Geçit Öyüğü ve Kurdini mezralarını ekip biçiyordu.[48] Hızır Hacılı Oymağı: Kafirler adıyla da bilinen oymak 1584 yılında Eski Barsama’da 42 hane nüfusa sahipti. Kustere Yörüklerindendir. (Tomarza)[49]
Helavek / Halevik Oymağı:
İslamlu Yörüklerindendir. 1584 yılında Güllüce köyünde 21 hane, Boyalıca köyünde 41 hane nüfusları vardı. Yıvalu mezrasını da ellerinde tutuyorlardı. [50]
Helekelü Oymağı:
1563 yılında Pınarbaşı nahiyesinin Meyatil mezraında ziraat yapmaktaydılar.[51]
Herek /Herekçi/ Herekli Oymağı:
Boynu İncelü aşiretinden olan ve Danişmentli Türkmenlerine bağlı Herekli oymağının da Kayseri’de iskan halinde olduğunu öğreniyoruz. Lakin iskan yeri sadece Kayseri olarak verilmiştir.[52] Cemaatin 1519 tahririnde adı geçmiyor. 1523-4’te 51 hane, 12 mücerret, 3350 akça hasılı olan cemaat defter harici kaydedilmiş ve Altunini mezrasında ziraat yapıyordu. 1525-6’da 75 hane, 18 mücerret, 1 sipahi-zade, 3350 akça hasıl, 1536-7’de ise 77 hane, 29 mücerret, 3648 akça hasılı vardı ve Dulkadır Sancağında Yumruktepesi mezrasında ziraat yapıyordu.[53] Günümüzde Adana’nın Ceyhan ilçesinde Herekli adında bir köy bulunmaktadır. Sis bölgesinden dağılan Herikliler, 1688-89 yıllarında Kara Şeyhli Avşarı, Beydili ve diğer bazı boylarla birlikte Hısn-ı Mansur (Adıyaman) kasabasında ekili yerleri ve köyleri tahrip edip bir çok kişiyi öldürdüler. Göçebe aşiretler devlet tarafından takip edilmelerine rağmen sürekli ayaklanıyorlardı.[54] 1691 yılında Batı Anadolu’ya yerleştirilen ve şikayet üzere tanzimlerine karar verilen Danişmentli Türkmenlerinden ve Rum İli (Sivas) sakini olan cemaatlerden biri de Bektaş Kethüda, Kara Ömer Kethüda ve Hacı Oğlu Ahmet’e tabi Hereklilerdi.[55] Batı Anadolu’daki Heriklilerden önemli kollar burada yerleşip kalmıştır. İzmir’in Seferihisar ilçesinde Hereke (Düzce), Bursa’nın Keles ilçesinde Hereke (Çayören), Tekirdağ’ın Malkara ilçesinde Hereke (Yürük) köyleri ile Rodos adasında Hereke adlı bir yer bunlardan hatıradır. Kocaeli’nin Hereke ilçesini de hatırlatalım. Sivas civarında bulunan Heriklilerin bazılarının da bu bölgede iskan olduklarını söyleyebiliriz. Sivas merkeze bağlı Herekli (Bedirli) ile Gümüşhane Torul’a bağlı Herek köylerinin yanında Tokat’ın Erbaa ilçesinin de eski adının Herek olması onların yerleşimiyle ilgili bize bilgi vermektedir. Ayrıca Ordu ilinin Mesudiye ilçesinde Herközü köyü de bu obayla ilgilidir.[56]Ardından Heriklileri, Nevşehir’e iskan edilen Boynu-inceli Türkmenleri arasında görüyoruz. Bunlardan durumu iyi olanlar kasabaya diğerleri ise Eyup-İli’ne (1727 yılı) yerleştirildi. Herikliler, Nevşehir merkezde 79 hane ile iskan oldular (1727-30).[57] Ayrıca çevrede 16 köy kurdular. Bu köyler, Karaburna, Karaburç, Kırıklı (Şahinler), Kızıklı (Yeşilli), Köşektaş, Kızılağıl, Kayaaltı, Cağşak (Hacıbektaş İlçesinde), Kalecik, Abdi, Karayanalak (Boğaziçi), Gerce (Kozaklı İlçesinde), Karahöyük, Hacılar, Sığırlı, Yüksekli (Gülşehir İlçesinde) köyleridir. Onlardan bir kısmının bu iskan sırasında çevre illerde de yayıldıklarını tahmin edebiliriz. Kırıkkale’nin Delice ilçesine bağlı Herikli köyünü bu dağılanlar kurmuş olmalıdır. Nevşehir’de yerleşen bu Heriklilerin buraya Sis bölgesinden göç ederek geldiklerini anlıyoruz. Bölgede yaptığımız çalışmada Herikli büyüklerinden Ali Bey, bundan 250 yıl önce Kozan’dan geldiklerini dedelerinden duyduğunu söylemişti. Diğer Herikliler de bu düşünceye katılıyorlar. Böylece Nevşehir’de iskan edilen Heriklilerin Sis’ten alınıp Boynu-İncelilere dahil edildiğini anlıyoruz.Sicillerde Kayseri yöresinde de Heriklilere rastlanmaktadır. Bunlardan bazı bölüklerin burada yerleştiği tahmin olunabilir. Nitekim, Sarız’ın Esirik köyünde oturan Avşarlar, Herekçioğlu adıyla anılıyor. Bunların lakapları Kıllı’dır. Dadaloğlu bir şiirinde “Oymağın Kıllı” diyor. Boz Avşarların bir kolu Kıllı adını taşıyor. Bunların yörede genel adları ise Türkmenliler’dir. Heriklilerin doğuya da göç ettiklerini biliyoruz. Nitekim, Diyarbakır Lice’de Herak, Çermik’te Herekli, Hakkari Şemdinli’nin Herki (Meşelik) gibi köy adları onlardan kalmadır. Günümüzde Hakkari’nin Şemdinli İlçesinin büyük çoğunluğunu Herikliler (bölgede Herki deniliyor) oluşturmaktadır. Bu Herikliler asıl nüfusun küçük bir kısmını oluşturuyor. Aşiretin büyük bir çoğunluğu sınırlarımıza yakın Irak ve İran topraklarında yaşamaktadırlar. Kuzey Iraktaki en büyük 15 Kürt aşiretinden biri de bu Heriklilerdir. II. Abdulhamit tarafından Hakkari bölgesinde yaptırılan bir sayımda 4.500 hane Nesturi ile 12 hane Ermeni’ye karşın 30.500 hane Müslüman nüfus vardı. Bu Müslüman nüfus arasında 500 hanesi Şemdinli Nahiyesinde yerleşik, 3.000 hanesi göçebe olmak üzere 3.500 hane Heriki aşireti bulunuyordu. Rus ve İngilizlerin Hakkari’deki Nesturi ve Ermenileri kullanarak iç isyan çıkarma çabalarına karşı 1890’dan sonra kurulması kararlaştırılan Hamidiye Alayları’nın 17, 18, 19, 20, 26 ve 39. Alaylarına bu Heriklilerin dahil edildiğini görüyoruz.[58] Heriklilerin bir bölümü Mardin’in Silopi ve Cizre İlçesinde yerleşmiş (Herikan) ve günümüze kadar varlığını korumuştur.[59] Bu Herikliler Şeyh Sait İsyanı (1925) başta olmak üzere Cumhuriyet Devrindeki isyanlara katılmıştır.[60] Osmanlı belgelerinde bu cemaatin Adana, Aksaray, Aydın, Barçınlı, Boz-Ok, Danişment – Afyon, Eyüpeli, Hacıbektaş, Halep, İzmir, Karaman, Kayseri, Keşan, Kırşehir, Konya, Kütahya, Malatya, Maraş, Mardin, Musul, Nevşehir, Rumeli, Sis, Sivas, Tekfurdağı – Çirmen, Tokat, Van, Yeni-İl ve Yenişehir – Aydın bölgelerinde yerleştiği görülmektedir.[61] Herifli Oymağı: 1563 yılında Pınarbaşı nahiyesi Kös İn köyünde 7 nefer nüfusları vardı. Gökçeköy mezraında ziraat yapıyorlardı.[62]
Halil Bahadır Oymağı:
Yazır boyuna mensup Yörüklerden olan bu oymak Karataş Yörükleri arasında geçer ve İncesu’ya bağlı Viranşehir ‘de (Örenşar) oturmaktadırlar.[63]
Hızırcaoğlu /Hızır Hacılı Oymağı:
Oğuzların Bayat boyundan gelen Yörük topluluğu Yeşilhisar’da meskun gösterilmiştir. Bu Yörük topluluğunun Yahyalı kışlağında Alaca ve Bünyan'da Eski Barsama mezralarında oturdukları anlaşılıyor. 1500 yılında 106 hane nüfusları bulunuyordu. 1570 yılında Yahyalı Yörüklerinden Hızır Hacılı (namı diğer Kafirlü) oymağı Koramaz nahiyesinde 56 hane olarak bulunuyordu. (Bünyan yöresi)[64]
Hobalı (Obalı) Avşar Oymağı:
Recepli Avşarlarına mensup Obalı Avşarları Zamantı’da meskun gösterilmiştir.[65] Yeni-İl, Rakka, Karaman, Kırşehir, Sis, Kayseri, Adana, Maraş, Kars-ı Maraş, Kadirli, Zamantı ve Dulkadır’da yerleşmiştir.[66]
Hocabeğli Oymağı:
Develi’de meskun bir Yörük topluluğudur.[67] Hocahacılı Oymağı: 1500 yılında Yahyalı’da Sulçar, İkidere Arası , Puladı, Kazık Yazı ve Elecik mezralarında 138 hane olarak geniş bir oymak idi. Yahyalı kışlağındaki Türkmen oymağı 1522’de Kemerli mezraında meskun ve 13 hane olarak tespit edilen oymak, 1543 tarihinde dağılmıştır. Bir kısmı Alaca mezraına geçip Kafirlü (Hızır Hacılı) oymağına tabi olmuşlar, bir kısmı da Kemercili (ya da Kemerli) mezraında kalmışlardır. 1570 yılından sonra bu oymağa bağlı küçük bir topluluk Koramaz nahiyesinde görüldü.[68]
Honamlı (Hacımollaoğlu) Oymağı:
Bu Türkmen topluluğu da Yahyalı ilçesinin Dikme köyünde oturmaktadır.[69]
Horzum/ Harzem Yörükleri Oymağı:
Yahyalı ilçesinin Taşhan köyünde ve Yeşilhisar ilçesinin Çadır köyünde meskun olan bir Yörük obasıdır.[70] Harzem-Şahlar Devleti’nin hükümdarı Celalettin Harzem-Şah, Cengiz Han’ın önünden kaçarak Doğu Anadolu’ya gelmişti. Burada Anadolu Selçuklu sultanı Alaeddin Keykubat ile bozuşmuş ve 1230 yılında Yassı-Çemen Savaşı’nda yenilerek sığındığı dağlarda yerli halk tarafından öldürülmüştü. Onun ölümü üzerine maiyetinde bulunan komutanlar, askerler ve halk Selçuklu hizmetine girmişti ki bunlara Harzemli / Horzemli deniliyordu. İşte bu cemaat onların bakiyesidir. Bu cemaatin genellikle Anadolu’nun batısında bulunması Germiyan Oğulları sebebiyledir. Harzemşahların maiyetinden olan Germiyanlıların içinde de Harzem aşiretleri vardı. Germiyanlıların Batı Anadolu’ya göçünde bu cemaat onlarla birlikte batıya gelmiştir. Nitekim, Kütahya’da Horzum Aşireti Ovacık, İzmir Ödemiş’te Horzum, Manisa Alaşehir’de Horzum Alakaya, Horzum Embelli, Horzum Keserler, Horzum Sazdere köyleri ile Ege bölgesinde Horzum adlı oymakların varlığı bununla ilgilidir.[71] 19. Yy’ın ikinci yarısında Batı Anadolu’daki Türkmen cemaatlerinin bir listesini veren Rum asıllı Dr. Çakıroğlu, Horzumluların Aydın ve Bursa’da bulunduklarını belirtmiştir.[72] Güney bölgemizde ise İç-El Yörüklerinden olup rahat durmadıkları ve çevreye zarar verdikleri için Kıbrıs’a sürülen (1714-41) cemaatler arasında Horzumlular da vardı.[73]§ Belgelere göre Horzum cemaati Adala – Saruhan, Alanya, Denizli, Güzelhisar – Aydın, Hamit, İç-El, İshaklı – Akşehir, Konya, Kütahya, Menteşe, Teke, Ula ve Yalvaç’ta görülüyor.[74]
Hayta Yörükleri Oymağı:
Yeşilhisar ilçesinde Eğriköy’de meskundurlar.[75]
Hösükoğlu Oymağı:
Türkmen obası Sarız ilçesinin Çürük (Akoluk) köyünde meskundur.[76]
Hululuoğlu (Kululuoğlu) Oymağı:
Kayseri’de meskun gösterilen bir Yörük topluluğudur.[77] Bugün Akkışla Türkmenlerinin meskun olduğu Kululu adını taşıyan bir köy mevcuttur. 16. yüzyılda Gesi köyüne bağlı Kulu adını taşıyan bir mezra bulunmaktaydı.[78] Bu ad, tarihi bir isim olup Çin kaynaklarının Karluk Türklerine verdiği Kolulu / Kululu adından kaynaklanıyor.[79]
Hüseyinhacılı Oymağı:
Karataş Yörüklerinden olan Yörük obası İfraz-ı Dulkadriye oymakları arasında gösterilmiştir. Karataş’ta (İncesu) Geribşalı Yörüklerinden olduğu kaydedilmiştir. İncesu’da Gökçeemir ve Tepesidölek mezralarında meskundur. 1520 yılında Tepesidölek mezraında 64 hane nüfusa sahipti. 1563 yılında Pınarbaşı nahiyesinde görülen Hüseyin Hacılı oymağı ise Kayrın mezraında ziraat yapıyorlardı. Kütüklü ve Çavuşlu oymağı ile birlikte Saru Şeyh mezraını da ortak kullanıyorlardı.[80] 1500 yılında hayatta olan Hüseyin veled-i Sülü’den adını alan cemaat, 1518 yılına kadar Hüseyin Kethüda diye anılmış, bu tarihten sonra Hüseyin Hacılı adını almıştır. 1543’te 90 hane, 1584’te 69 hane nüfusu vardı.[81] Bu cemaatin Anadolu’da oldukça geniş bir alanda faaliyet gösterdiğini anlıyoruz. Kayseri’den başka Adana, Aydın, Çukurova, Diyarbakır, Dulkadır, Halep, Maraş ve Yeni-İl’de yerleşmişlerdir.[82] § Asıl Boz-Ulus cemaatlerinden olan Hüseyin Hacılı adlı bir başka oba ise 1540 tarihinde 66 hane ve 10 mücerret, II. Selim devrinde ise iki cemaatte toplam 150 hane ve 57 mücerret nüfusa sahipti. Boz-ulus’un Orta Anadolu’ya gelen cemaatleri içerisinde yer alan Hüseyin Hacılı, Aydın mukataasına bağlanmış ve Karaman bölgesinde yaşamaya başlamıştır.[83]İfraz-ı Dulkadırlı’dan bazı cemaatler (14 cemaat) eşkıyalık yaparak çevre köyleri yerlerinden etti. Demirkapı, Misis, Kurtkulağı bölgesi, Niğde sancağı mutasarrıfı Polatzade İsmail bey bunları Kurtkulağı bölgesine yerleştirmek için 1705 yılında emir aldı. Hüseyin Hacılı’nın da dahil olduğu bu cemaatler, bu bölgede derbentçi olarak yerleştirildi. Ancak, Hüseyinhacılılar bazı obalarla iskanı terk edip Karaman, Kütahya, Bursa, İçel, Aydın ve Saruhan’a gittilerse de 1725 yılında tekrar çukurovaya nakilleri sağlandı. [84]1730’da ise Boz-Ulus Türkmenlerinden olan Hüseyin Hacılı’nın Haymana’da Tunca mevkiine iskan edildiğini görüyoruz. [85]
Hüseyinli Oymağı:
Yörük-Türkmen oymağı olarak gösterilen topluluk Kustere’ye bağlı Kabaklı kışlağında meskundu. Kabaklı kışlağı, bugün Develi ilçesinin Kabaklı köyüdür. Hüseyinli oymağı da kendi oymak adlarını taşıyan Develi’nin Hüseyinli köyünde oturmaktadırlar. Kabaklu Yörükleri ve Sarı Keçelü Yörükleri ile 1500 yılında Kabaklu kışlağında birlikte yaşadıkları anlaşılıyor ve o tarihte 26 hane nüfusları vardı. 1584 yılında Kabaklu (Kapaklu da olabilir) köyünde 22 hane, Sırçalı’da 25 hane nüfusları bulunuyordu. 1584 yılında Kustere Yörükleri arasında gösterilen oymak, Kapaklu ve Saraçlı mezralarında 53 hane idiler. 1563 yılında Pınarbaşı nahiyesinde Kemer ve Söğütlüce mezralarında bu oymak ziraat yapmaktaydı.[86]
Hüseyin Kethüda Oymağı:
Garipşalı Yörüklerindendir.(İncesu) Adını Hüseyin Kethüda v.i. Süli’den almıştır. 1518’den sonra oymak Hüseyin Hacı oymağı olarak adlandırılmıştır. 1543’te 90 hane olan oymak, 1584 yılında Gökçe Emir köyünde 69 hane, şehirde de 1 hane nüfusa sahiptir. [87]
Yorumlar