Yeni- il mali bakımdan III. Murad’ın anası Nur- Banu’ nun İstanbul Üsküdar’da yaptırdığı caminin evkafına bağlanmış. Bu nedenle bu Türkmen grubuna Üsküdar Türkmenleri de denmektedir. (H:1275) 1858- 1859 yılına kadar idari teşkilatını sürdüren Yeni - il :
1 - Dulkadirli’ye
2 - Haleb Türkmenleri
olmak üzere iki koldan meydana gelmekteydi.
Yeni- İldeki Dulkadırlı Türkmenleri :
Bu kolu meydana getiren Türkmen oymakları;
Ağca-Koyunlu, Barak (Cerid’den), Boynu -Yoğunlu, Çağırğanlu, Çimelü, Elçi, İmanlu-Afşarı, Kürd Mihmadlu (Dokuz’lardan), Musa-calu, Musa-Hacılu- (Ağca- Koyunludan), Neccarlu (Dokuz’dan) Tatar Alilü, Tecirlü gibi büyüklü küçüklü oymaklardan ibaretti. Haleb Türkmenleri olarak bilinen bu oymak yazın yaylak amacıyla bu bölğelerde oturuyor kışın Halep bölgesine göç etmekteydiler. Onun için onlara Yaban- Eri veya Şamlu (Şamlular)da denilmekteydi. Bu Yaban -Eri teşekkülleri ; Beğdili, Bayat, Avşar, Bayındır,
Harbendelü, Karakoyunlu boylarına mensuptular.
Halep Türkmen’lerin Kanunî devrindeki sayımlara göre (1540 yılındaki ) sadece yerleşmiş olanların verği nüfusu 9316 dür. Göçer olarak yaşayan boylarnda sayılamadığı göz önüne alınırsa büyük bir nüfusa sahip olduğu görülür.
Halep Türkmenlerini meydan getiren oymaklar :
Bayat, Beğdili,Harbendelû, İnallu, Köpeklü-Avşarı, Gündüzlü Avşarı gibi büyük teşekküller ile Acûr lu, Alayuntlu, Bahadırlu, Büğdüz, Döğer, Eymür, Kara -Koyunlu, Karkın, Kıçı- lu, Kınık, Peçenek, Uç, gibi oymaklardan meydana gelmekteydi.
1277 yılında Anadolu’ nun (Türkiye’nin) idaresini fiilen ellerinde bulunduran işğal kuvvetleri Moğollar genellikle Tokat, Amasya, Çorum, Sivas Kırşehir ve Kayseri çevresinde yaşamaktaydılar ve bunlara Kara - Tatarlarda denilmekteydi.
Bu tarihten sonra Selçuklu Sultanları ehemiyetlerini yitirmişler bunu fırsat bilen Moğollar Anadolu’daki
kendilerine direniş gösteren Türkmenlere karşı büyük baskı ve katliamlar uyğulamaktaydı. Bu Türkmenlerden bir kısmı 1335 yılında Moğol Hanı Ebu Said Bahadır Han’ın ölümü ile Moğallar arasında baş gösteren karğaşadan istifade ederek aynı yıl (1335) Elbistan yöresinde Dulkadırlı beyliğini kurdular.
Dulkadırlılar Maraş ve Elbistan bölğesinde yaşamaktaydı. Bu eli meydana getiren göçebe oymaklar kışın Amik ovasına, Haleb dolaylarına ve Çukurovaya inerlerdi. Dulkadırlı ellerinden bir çok bölük İran’a gitmiş diğer bir kolda Diyarbekir bölğesindeki Boz- Ulus’a katılmıştı. Ayreten yine bu ele mensup bazı teşekküller, Yozgat bölgesine yerleşmişler ve ayreten Sivas’ın güneyinde Yeni-İli meydana getirmişlerdi. XVI.yy. başlarında bu ele mensup oymak ların Ankara, Kayseri ve Kırşehir bölgesine kadar gidip yerleşmişler. Dulkadır’lı adı ile bilinen bu büyük el başlıca şu boylardan meydana gelmişti :
1 - Ağca- Koyunlu : (en önemli obaları : Çalışlu, Musa-Hacılu, Musa- calu, Kozanlu, Hamidlü )
2 - Anamuslı = (Karacalı) :
( bazı obaları : Yazır, Sevinçlü, Oruç-Beğlü, Ulaşlu, Urçanlu, Kazancılu, Söylemezlü, Yol-basanlu, Kara - Haytalu.)
3 - Avcı :
4 - Çağırğanlu :
5 - Cerid : (bazı oymakları: Bayır- Cerid, Kara-Hasanlu, Oruç-Gazilü, Mamalu).
6 - Çimelü :
7 - Dokuz (Bışanlı): (diğer bazı obaları : Avcı, Bazlamaçlu, demrek, Hacılar, Karkın, Karamanlu, Kürd-
Mihmadlu, Kara Göncülü, Neccarlu)
8 - Döngelelû :
9 - Elçi :
10 - Eymir :
11 - Eşkinciler : (bazı obaları: Dede Karkın , Karaca Ahmedlü, Süli Şeyhlü.)
12 - Gündeşlü :
13 - İmanlu-Afşarı:
14 - Kavurgalu :
15 - Küreciler :
16 - Küşne :
17 - Kızıllu :
18 - Peçenek :
19 - Tecirlü = (Tãcirlu) :
20 - Tekelü :
21 - Varsak :
22 - Yuvalı = (Kara-Yuvalu) :
Diğer taraftan Dulkadırlıların, Çukurovada bölğesinde;
Kadirli - (Kars) yöresi Türkmenleri :
Kars ( Kadirli ) Yöresi Türkmenleri :
Varsak, Demürcülü, Karamanlu, Selmanlu, Zakirlu, Kavurgalu, Geçlik ve Eşkinciler mekan tutarlarken ;
Sis - (Kozan) sancağında ise:
Savcı-Hacılu, Eğlen-Oğlu, Ayru - Damlu, Kavurğalı ve Avşar teşekülleri yaşamaktaydı.
Yorumlar